Η ελπίδα πεθαίνει πάντα τελευταία ακόµα και κάτω από τα ερείπια
Του Σωκράτη Μουτίδη
Τα ξημερώματα της 30ης Ιανουαρίου, τα δέκα μέλη της Ελληνικής Ομάδας Διάσωσης (ΕΟΔ) προσγειώθηκαν στο αεροδρόμιο «Μακεδονία» της Θεσσαλονίκης, μετά από πολύωρη πτήση από τη σεισμόπληκτη Αϊτή και βασικές αποσκευές τα πολλά και ανάμεικτα συναισθήματά τους. Από τη μια αισθάνονταν χαρά που συμμετείχαν στην τεράστια επιχείρηση βοήθειας και υποστήριξης προς τον Αϊτινό λαό, αλλά ταυτόχρονα και λύπη που επέστρεψαν, μιας και ήθελαν να μείνουν παραπάνω, κάτι, όμως, που δεν επιτρέπουν οι διεθνείς κανονισμοί.
«Ήταν μια εμπειρία ζωής» μας λέει το ένα από τα δέκα μέλη της αποστολής και τα μάτια του λάμπουν. Είναι ο Χρήστος Αγουράτσιος από το Βελβεντό Κοζάνης, μέλος του παραρτήματος της ΕΟΔ Κοζάνης, ο οποίος λίγες μόλις ώρες μετά το σεισμό, αναχώρησε για τα κεντρικά γραφεία της Ομάδας στη Θεσσαλονίκη, δηλώνοντας ετοιμότητα για παροχή βοήθειας στους πληγέντες.
Το ταξίδι των μελών της ΕΟΔ ξεκίνησε με περιπέτειες, όπως μας διηγείται ο Χρήστος, γιατί η γραφειοκρατία δεν τους άφησε να κινηθούν όσο γρήγορα έπρεπε. Έτσι ενώ είχαν δηλώσει ετοιμότητα, ανέμεναν σήμα από το Υπουργείο Εξωτερικών για να ξεκινήσουν και να φορτώσουν τον εξοπλισμό τους σε ναυλωμένο αεροπλάνο, κάτι, όμως, που δεν έγινε ποτέ. Τελικά, με ιδιωτική πρωτοβουλία και χορηγία κατάφεραν να ξεκινήσουν το μεγάλο αυτό ταξίδι, από τη Θεσσαλονίκη στη Ρώμη, από τη Ρώμη μέσω του Παρισιού στον Άγιο Δομίνικο κι από εκεί οδικώς στο «χτυπημένο» από τον Εγκέλαδο Πόρτ Ο’ Πρενς. Τα μέλη της αποστολής αναχώρησαν με το στοιχειώδη διασωστικό εξοπλισμό, λόγω του ότι η πτήση που θα φορτωνόταν ο εξοπλισμός θα έφευγε τρεις ημέρες μετά. «Όλη μας η αποστολή θα διαρκούσε οκτώ μέρες κι αν χάναμε τις τρεις θα ήταν δώρον άδωρον να πάμε. Έτσι με την ανοχή των αεροπορικών εταιρειών, καταφέραμε να μεταφέρουμε κάποια πράγματα και να φτάσουμε στον Άγιο Δομίνικο βράδυ για να περάσουμε τα σύνορα» συνεχίζει την αφήγησή του ο Χρήστος.
Ο ΟΗΕ έδινε διάρκεια ταξιδιού δεκαοκτώ ώρες από τον Άγιο Δομίνικο ως την πρωτεύουσα της Αϊτής, λόγω και των καταστροφών που προκάλεσε ο σεισμός, η ΕΟΔ όμως έκανε μόλις οκτώ ώρες, καταβάλλοντας κάθε δυνατή προσπάθεια να φτάσει όσο το δυνατόν νωρίτερα, ώστε να ξεκινήσει την επιχείρηση διάσωσης μαζί με άλλες ομάδες. Η δεκαμελής αποστολή πέρασε τα σύνορα από το Άγιο Δομίνικο βράδυ και με δική της ευθύνη. Οι εικόνες που είδαν τα μάτια των μελών της αποστολής είναι απερίγραπτες. Χωριά ισοπεδωμένα με δρόμους που είχαν καταστραφεί ολοσχερώς και δεκάδες κόσμου δεξιά και αριστερά να αναζητά βοήθεια ήταν οι πρώτες εικόνες που αντίκρισαν. «Και πριν το σεισμό ηλεκτρισμός δεν υπήρχε, μιας και η χώρα είναι πολύ φτωχή. Ο σεισμός ήρθε και τους αποτελείωσε» λέει ο Χρήστος. Στην κατασκήνωση του ΟΗΕ έφτασαν στις 11 το βράδυ και περίμεναν πως και πώς να ξημερώσει για να ξεκινήσει η αποστολή.
Με το πρώτο φως της ημέρας, η ομάδα άρχισε να φορτώνει στο μικρό λεωφορείο που ναύλωσε, τον εξοπλισμό της και εφόδια, όπως νερό και τρόφιμα. Το όχημα αυτό δεν ήταν δυνατό να χωρέσει τα πράγματα, οπότε και νοίκιασαν ένα δεύτερο μεγαλύτερο για να τα μεταφέρουν. Μετά την ενημέρωση από τους υπευθύνους του ΟΗΕ για την κατάσταση που επικρατούσε έξω από το «καμπ», τα μέλη της ΕΟΔ έκαναν την πρώτη τους έξοδο στην κατεστραμμένη πρωτεύουσα της Αϊτής. Οι φωτογραφίες που έχει τραβήξει ο Χρήστος και μας τις δείχνει στον υπολογιστή, σε μια σύντομη παρουσίαση της αποστολής τους εκεί, είναι αποκαλυπτικές. Κτήρια γκρεμισμένα και χαλάσματα, ολοκληρωτική καταστροφή παντού, ακόμη και σε δημόσια κτίσματα και ειδικά στα πολυώροφα, όπου το μόνο που βλέπει κανείς είναι μια πλάκα στο… έδαφος. Σε άλλες φωτογραφίες, εκατοντάδες άνθρωποι έχουν περικυκλώσει ένα φορτηγό του ΟΗΕ και ζητούν φαγητό, ενώ σε ένα άλλο όχημα της αστυνομίας, οι οπλισμένοι σαν αστακοί αστυνομικοί έχουν συλλάβει Αϊτινούς, που έκαναν πλιάτσικο στα χαλάσματα.
Κορυφαία στιγμή της Ελληνικής ομάδας ήταν η διάσωση του 24χρονου Αϊτινού στις 24 Ιανουαρίου, όταν έντεκα μέρες μετά το σεισμό, ο νεαρός βρέθηκε ζωντανός στα χαλάσματα ενός σούπερ μάρκετ. Τυχερός στην ατυχία του, ο 24χρονος ήταν ταμίας σε σούπερ μάρκετ ξενοδοχείου και την ώρα της κατάρρευσης βρισκόταν στο τμήμα των τροφίμων και των ποτών, γεγονός που στάθηκε καθοριστικό ώστε να μπορέσει να κρατηθεί στη ζωή. Ο Χρήστος μας δείχνει μια φωτογραφία του επικεφαλής της ΕΟΔ με τον αδερφό του εγκλωβισμένου, λίγα μόλις λεπτά μετά τον εντοπισμό του κάτω από τα χαλάσματα. Από το συγκεκριμένο μέρος δεν είχε περάσει κανείς μέχρι εκείνη την ημέρα που ο δημοσιογράφος Σωτήρης Δανέζης ειδοποίησε τα μέλη της ομάδας, κινητοποιημένος από τις συνεχείς εκκλήσεις και απεγνωσμένες προσπάθειες του αδελφού του 24χρονου, ο οποίος επαναλάμβανε πως «ξέρω ότι αδερφός μου είναι ζωντανός, βοηθήστε τον».
Ο επικεφαλής της ΕΟΔ ενημέρωσε τον ΟΗΕ για τον εντοπισμό του εγκλωβισμένου, αλλά δεν μπορούσε να τους παράσχει προσωπικό για φύλαξη, η οποία γίνεται από κυανόκρανους των Ηνωμένων Εθνών και είναι απαραίτητη, καθώς η κατάσταση είναι ιδιαιτέρως επικίνδυνη, αφού γίνονται διαρκώς λεηλασίες και πλιάτσικο στα ερείπια. Για δυο με τρεις ώρες, η ομάδα επιχειρούσε μόνη της στα χαλάσματα και κάποιες φορές μάλιστα αναγκάστηκαν να κρυφτούν από τις ένοπλες ομάδες πολιτών που περνούσαν από εκεί. Λίγο αργότερα, η Γαλλική ομάδα διάσωσης έφτασε με τη δική της ομάδα περιφρούρησης για να βοηθήσει στο έργο του απεγκλωβισμού, ακολουθώντας με σεβασμό τον άγραφο νόμο που προβλέπει πως όποια ομάδα εντοπίσει πρώτη εγκλωβισμένο έχει και το γενικό συντονισμό της επιχείρησης διάσωσης. Τέσσερις ώρες μετά, ο 24χρονος απεγκλωβίστηκε μέσα από μια μικρή τρύπα που άνοιξαν οι διασώστες, ενώ «το αίσθημα ήταν εκπληκτικό κάτι που θα θελα να ξαναζήσω» όπως μας λέει ο Χρήστος.
Μπορεί η διάσωση του 24χρονου να ήταν η κορυφαία στιγμή της Ελληνικής Ομάδας Διάσωσης στην Αϊτή, ο αγώνας όμως για την ανεύρεση επιζώντων και την παροχή βοήθειας συνεχίστηκε, καθώς όπως τονίζει ο Χρήστος Αγουράτσιος «είμαστε ομάδα έρευνας και διάσωσης, γι’ αυτό και συνεχίσαμε να ψάχνουμε και να επιχειρούμε όπου μπορούμε». Άλλη μια αποστολή που ολοκληρώθηκε με επιτυχία ήταν στο μισογκρεμισμένο κτήριο του ΟΗΕ, δυο ημέρες μετά τον απεγκλωβισμό του 24χρονου. Κατόπιν εντολής του ΟΗΕ, η ομάδα εισχώρησε στο κατεστραμμένο κτήριο για να βρει και να ανασύρει υπολογιστές, σκληρούς δίσκους και σημαντικά έγγραφα του Οργανισμού.
«Δεν θα ξεχάσω το περιστατικό που συνέβη μετά την ολοκλήρωση και αυτής της αποστολής κατά τη διάρκεια της δεκαπεντάλεπτης παραμονής μας σε μια Γαλλική ιεραποστολή. Μια μητέρα με το παιδί της στην αγκαλιά μας πλησίασε και μας είπε ότι ήθελε δουλειά, για να μπορέσει να ταΐσει το παιδί της. Ο επικεφαλής της ΕΟΔ που μιλούσε γαλλικά, της είπε ότι εμείς δεν μπορούμε να τη βοηθήσουμε και σκεφτήκαμε αμέσως να της δώσουμε τρόφιμα και χρήματα που είχαμε μαζί μας. Όμως αμέσως το ξανασκεφτήκαμε, καθώς γύρω της υπήρχαν δεκάδες άνδρες και άνθρωποι πιο δυνατοί σωματικά από αυτή, οι οποίοι θα της έκαναν σίγουρα κακό για να της κλέψουν ότι θα της δίναμε. Από εκείνη τη στιγμή και μετά τα κεφάλια μας ήταν στραμμένα ψηλά στον ουρανό, για να μη βλέπουμε δεξιά και αριστερά το πλήθος που ικέτευε για βοήθεια» θυμάται ο Χρήστος. Είχε προηγηθεί μια ημέρα πριν το περιστατικό με τους χίλιους και πλέον Αϊτινούς, οι οποίοι είχαν περικυκλώσει το αυτοκίνητο ενός Γάλλου, ο οποίος μέσα από τον ασύρματο καλούσε σε βοήθεια τους κυανόκρανους. «Ο κόσμος πεινούσε και μέσα στην απόγνωσή του έκανε οτιδήποτε για να φάει» συμπληρώνει ο Χρήστος.
Η επιχείρηση στη σεισμόπληκτη Αϊτή ήταν η πρώτη αυτού του είδους για το διασώστη Χρήστο Αγουράτσιο, ο οποίος χωρίς δεύτερη σκέψη παράτησε τους πάντες και τα πάντα και δήλωσε έτοιμος για να μεταβεί στο μακρινό νησί του Ατλαντικού. Το ίδιο και οι συνάδελφοί του διασώστες, οι οποίοι τις περισσότερες φορές αντιμετωπίζουν πρόβλημα με τη δουλειά τους, μιας και δεν υπάρχει ένα πλαίσιο που να τους καλύπτει, όταν συμμετέχουν σε αποστολές. «Πολλά από τα μέλη της ΕΟΔ έχουν απολυθεί από τη δουλειά τους, γιατί έπρεπε να λείψουν, προκειμένου να συμμετέχουν σε μια επιχείρηση» επισημαίνει ο Χρήστος και συμπληρώνει πως το παράρτημα Κοζάνης της ΕΟΔ τα τελευταία δυο χρόνια αναζητά απεγνωσμένα χώρο για να στεγαστεί, κάτι που δεν έχει γίνει μέχρι σήμερα.
Ο 24χρονος Αϊτινός μπορεί να έρθει στην Ελλάδα, όπως μας λέει ο Χρήστος, γεγονός που τον γεμίζει χαρά από τώρα. Έντεκα μέρες μετά το σεισμό ήταν ζωντανός κάτω από τα ερείπια του σούπερ μάρκετ, παρά το ότι οι έρευνες για επιζώντες είχαν ουσιαστικά σταματήσει. Οι εθελοντικές διασωστικές ομάδες, όμως, που έμειναν εκεί, συνέχισαν να ψάχνουν γιατί «η ελπίδα πεθαίνει πάντα τελευταία» και δεν είχαν άδικο.
Πηγή: Omikron magazine, www.omikron.gr
